اثرات اولیه آتش فشان ها مانند جریان گدازه ، ریزش خاکستر، انفجار کوه ها، عبور ابرهای سوزان، جریان های عظیم گل و امواج حاصل از آتش فشان های دریایی می توانند زیان های جانی و مالی زیادی را به همراه بیاورند.
گازها و خاکسترهای آتش فشانی، بر نوع آب و هوای جهانی هم تأثیر می گذارند.
چنین موادی، گاهی تا چهار سال بعد از فوران آتش فشان، همچنان در اتمسفرباقی می مانند. این مواد، قسمتی از نور خورشید را دوباره به فضا منعکس می کنند و از مقدار تشعشعاتی که به زمین می رسد، می کاهند.
کشور ما دارای تعدادی آتش فشان است که اغلب در گذشته ای نه چندان دور فعال بوده اند و برخی از آنها مانند آتش فشان تفتان و دماوند در مرحله فومرولی هستند.
زمین لرزه
منشأ زمین لرزه
تقریباً تمام زمین لرزه های دنیا در حاشیه ورقه های سنگ کره رخ می دهند.
در این مناطق نیروهایی که عموماً در نتیجه حرکت و جابه جایی ورقه های سنگ کره به وجود می آیند، مجموعه ی سنگی یک ناحیه را تحت تأثیر قرار می دهند. مجموعه سنگی، ابتدا کمی تغییر شکل می دهد و انرژی حاصل از این نیروها را در خود ذخیره می کند تا این که مقدار این انرژی ها از آستانه ی مقاومت سنگ تجاور کند و سنگ ها شکسته شوند.
در این موقع انرژی ذخیره شده در سنگها، آزاد می شود، به صورت موج به اطراف حرکت می کند و با رسیدن به سطح زمین سبب لرزش و تخریب بناها، ریزش کوه ها، ایجاد ترک های عمیق، امواج بزرگ و دریاها و پدیده های مختلف دیگر می شود.
همه زمین لرزه ها بر اثر شکستن سنگ ها ایجاد نمی شوند بلکه تعدادی از آنها در محل شکستگی های قدیمی اتفاق می افتند.
در بررسی مناطق زلزله خیز، لازم است گسل های فعال منطقه دقیقاً مشخص شود و تاریخچه فعالیت آن ها در گذشته، مورد بررسی قرار گیرد.
در هر زمین لرزه باید از گروه لرزه ها صحبت کرد. ابتدا تعدادی لرزه های خفیف اتفاق می افتد که به آنها پیش لرزه گویند. سپس حرکت و لرزه ی اصلی به وقوع می پیوندد و پس از آن حرکات و لرزه های خفیف متعادل کننده صورت می گیرد که به آنها پس لرزه گویند.
کانون و مرکز سطحی زمین لرزه
با وجود این که امواج زمین لرزه در یک صفحه تولید می شوند، ولی برای سهولت مطالعه، خاستگاه امواج زمین لرزه را یک نقطه فرض می کنند و آن را کانون می نامند.
زمین لرزه ها را از نظر عمق کانون می توان به سه گروه تقسیم کرد :
- زمین لرزه های کم عمق ( عمق کانون کم تر از 70 کیلومتر)
- زمین لرزه های با عمق متوسط (عمق کانون بین 70 تا 300 کیلومتر)
- زمین لرزه های عمیق ( عمق کانون بیش از 300 کیلومتر)
نقطه ای در روی زمین را که مستقیماً در بالای کانون واقع باشد و امواج حاصل از زمین لرزه زودتر از بقیه ی نقاط به آنجا می رسند، مرکز سطحی و به طور ساده مرکز زمین لرزه می نامند.
